Мэты:

—падагульніць і сістэматызаваць веды пра сінтаксічныя прыметы сказа са звароткамі, пунктуацыйныя нормы пры іх пісьмовым афармленні;

— выпрацоўваць уменні вызначаць сінтаксічныя прыметы і асаблівасці будовы сказаў са звароткамі, адрозніваць звароткі ад членаў сказа; правільна ставіць і тлумачыць знакі прыпынку ў сказах са звароткамі;

— вучыць здабываць веды самастойна і ў сумесным пошуку.

Ход урока

1. Арганізацыйны момант

Прывітальнае слова настаўніка.

−Добры дзень усім, хто завітаў на ўрок беларускай мовы.

Які ў вас настрой? Старажытныя грэкі казалі: «Добры настрой — гэта палова перамогі». Таму ўсміхніцеся адзін аднаму, і я вам жадаю сёння на ўроку атрымаць перамогу ў барацьбе за веды.

1. Праверка дамашняга задання

1.— Што такое пабочныя канструкцыі? ( словы, словазлучэнні і сказы, якіявыражаюць суб’ектыўна-ацэначныя адносіны таго, хто гаворыць, да зместу выказвання)

— Ці з’яўляюцца пабочныя канструкцыі членамі сказаў? ( не з’яўляюцца членамі сказа, аднак яны звязаны са зместам сказа)

-Што такое ўстаўныя канструкцыі? ( Сінтаксічныя адзінкі, якія дапаўняюць, паясняюць, удакладняюць інфармацыйны змест сказа ці яго асобных членаў)

— Як падзяляюцца ўстаўныя канструкцыі паводле структуры? (устаўныя словы, устаўныя спалучэнні слоў, устаўныя сказы)

2. Праверка практыкаванняў 145,146.
3. Паведамленне тэмы і мэт урока
4. Праца з тэкстам.

На дошцы запісаны тэкст.

     Беларусь, зямля нашых бацькоў і прадзедаў, хораша разлеглася ты на ўлонні старажытнай маці-планеты. І абрысы твае, можна сказаць, сімвалічныя і высакародныя. Яны нагадваюць на картах чалавечую далонь.

                                                                     Паводле М.Гамолкі

2. Паведамленне тэмы ўрока.

 

—  Тэма нашага сённяшняга ўрока “Сінтаксічныя прыметы сказаў са звароткамі;ужыванне, знакі прыпынку”.  Тэма гэтая вам не новая, і я думаю, што вы самі вызначыце мэты сённяшняга ўрока. . Для таго, каб вам было б лягчэй гэта зрабіць, я прапаную спачатку самастойна прачытаць правіла на старонцы 118.

Вучні робяць высновы і фармулююць мэты ўрока, настаўнік карэкціруе.

 

— Дык што называецца звароткам?  Дайце азначэнне. (Зваротак – гэта слова або спалучэнне слоў, якое называе таго, да каго звяртаюцца з мовай. Ці ёсць зваротак у нашым тэксце? Ёсць.Беларусь)

— Зваротак – самы яркі этыкетны знак. Дзеці! А што значыць слова этыкет?(праца са слоўнікам)

 

3. Замацаванне

1.Практыкаванне 134 (вусна)

2.Практыкаванне 135 (каля дошкі 1-3 сказ)

Фізхвілінка

Давайце крыху адпачнём перад тым, як працягваць работу. Вядомы педагог Сухамлінскі калісьці сказаў, што «розум дзіцяці знаходзіцца на кончыках пальцаў». Я прапаную вам апынуцца пад дажджом. Дождж шуміць па лістоце (вучні паціраюць далонямі), дождж стукае па дахах (шчоўкаюць пальцамі). Падставім цудоўным кроплям твар, далоні, страсанем дажджынкі з рук і, асвяжыўшыся, працягнем працу.

3.Практыкаванне 136 (па варыянтах па 2 спалучэнні)

4.Праца па картках

Картка1

Расставіць знакі прыпынку пры зваротках.

1. Ой, каханне маё бясконцае, не ўцякай ад мяне, пашкадуй!
2. Бывай, матуля родная, не сумуй па мне, дарагая!.

3.Гэй, ляці, маленства, рвіся ў люстраную даль.

4. Рана ты, жоўтае лісце, са звонам журботным злятаеш.

5.Вясна, вясна жаданая! Ты прыйдзеш зноў, ты вернешся.

Картка 2

 

1.Забудзь трывогу вечную сваю, прыляж, мая натомленая мама, як некалі ты мне, табе спяю.

2. Маці, не сорамна анідзе сынам тваім называцца!
3. Люблю цябе, мой родны край, я прыняла тваё падданства.
4. Гэта ты мяне ўсім надзяліла, маці родная, маці мая!
5. Не спыняйцеся, ногі, на пад’ёмах і схілах, углядайцеся, вочы, у новыя небасхілы!

 

5. Практыкаванне 137 (узаемаправерка)

 

 

 

6.Праца ў парах

 

Звярніцеся з пытаннем да незнаёмага (незнаёмай):

• Да маленькага дзіцяці, як яго завуць;
• Да групы дзяцей на вуліцы, дзе знаходзіцца бібліятэка;

 

• Да дзяўчыны з просьбай сказаць, дзе знаходзіцца метро;
• Да мужчыны, як праехаць у цэнтр;
• Да міліцыянера, як прайсці на вуліцу Францыска Скарыны;
• Да настаўніка з запрашэннем на ўрачыстае мерапрыемства;

 

• Да выпускнікоў школы перад апошнім званком;
• Да першакласнікаў перад пачаткам навучання ў школе.

 

7. Прачытаць, знайсці і падкрэсліць у сказах звароткі, суаднесці з прыметамі, па якіх звяртаюцца да суразмоўцы.

 

1. Мужчына, саступіце, калі ласка,

месца гэтай жанчыне.пол

2. Малады чалавек, падайце мне, калі ласка, кнігу. узрост
3. Дазволь мне, мамачка, выйсці на вуліцу! сваяцкія адносіны
4. Беларусы! Захаваем сваю прыроду!нацыянальнасць
5. Сябры мае, давайце плённа папрацуем! ступень знаёмства
6. Бухгалтар, я чакаю вашу справаздачу. прафесія
7. Я ганаруся вамі, маладзечанцы! месца жыхарства

 

 

4. Падвядзенне вынікаў урока. Выстаўленне адзнак

Сёння вы плённа папрацавалі! Малайцы!На ўроку стараліся ўсе, не было абыякавых вучняў. Я вельмі рада, што кожны з вас сёння ішоў да мэты, пастаўленай напачатку нашага ўрока.

5. Рэфлексія

Вось і падыходзіць да завяршэння наш занятак. Як вы лічыце, мы дасягнулі пастаўленай мэты?

Якую мэту мы ставілі ў пачатку занятку? Чаму мы павінны былі навучыцца?

Гульня “Ланцужок пытанняў”.

Паспрабуйце скласці пытанні са звароткамі да мяне, выказваючы свае адносіны да сённяшняга занятку і свой настрой.

Паспрабуйце, калі ласка, зараз, ужываючы звароткі, пажадаць адзін аднаму ўсяго самага найлепшага.

 

YII. Дамашняе заданне (на выбар вучняў)

• 14

1 узр.- практыкаванне 138

2 узр.- выпісаць з тэкстаў мастацкай літаратуры прыклады сказаў на правілы пастаноўкі знакаў прыпынку пры зваротках

3 узр.- напісаць сачыненне на тэму “Мой запавет нашчадкам”, выкарыстайце сказы са звароткамі.