Мэта:

— працягваць фарміраванне паняццяў “фізічныя з’явы, хімічныя з’явы”, забяспечваць  засваенне ведаў аб прыкметах і ўмовах праходжання хімічных рэакцый;

— удасканальваць уменне тлумачыць залежнасць праходжання хімічных рэакцый ад знешніх умоў;

  — працягваць фарміраванне ўменняў рабіць вывады з праведзеных назіранняў;

  — выхоўваць экалагічную культуру.

Абсталяванне: лыжачка для спальвання рэчываў, парафін, спіртоўка, медны дрот, нож, медзь(II)-сульфат(CuSO₄), натрый-гідраксід(NaOH), ступка, песцік, кухоная соль, барый(II)-хларыд(BaCl₂), серная кіслата(H₂SO₄), медзь(II)-гідраксід(CuOH)₂, запалкі, кальцый-гідраксід(Ca(OH)₂), амоній-нітрат(NH₄Cl), мел, раствор воцатнай кіслаты, прабіркі.

Ход урока:

1.Арганізацыйны момант.

Дзень добры, сябры. Не гледзячы на тое, што ўрок сёння трошкі незвычайны, мне будуць дапамагаць памочнікі, я мяркую, хвалявацца не патрэбна, таму што на камп’ютэрах працаваць вы ужо ўмееце, і ўсе ў нас атрымаецца.

Тэма сённяшняга ўрока: “З’явы фізічныя і хімічныя. Прыкметы хімічных рэакцый”. Мы з вамі прадоўжым работу з паняццямі фізічныя і хімічныя з’явы. Вы павінны засвоіць прыкметы і ўмовы праходжання хімічных рэакцый. Па ходу ўрока будзем удасканальваць уменні тлумачыць залежнасць праходжання хімічных рэакцый ад знешніх умоў, рабіць вывады з праведзеных назіранняў. І працаваць мы будзем  згодна сцвярджэнню старажытнага кітайскага філосафа – Канфуцыя:  “Скажи мне, и я забуду.

                      Покажи, и я запомню.

                      Дай мне сделать самому,

                      И я пойму”.

2.Актуалізацыя ведаў.

Аднак, перш чым пачаць вывучэнне новай тэмы, давайце праверым узровень нашых ведаў, таму хуценька адкажам на пытанні:

• Што такое рэчыва?
• Што называюць уласцівасцямі рэчыва?
• Якія рэчывы называюцца чыстымі?
• Дайце азначэнне паняццям: атам, малекула.
• Чым адрозніваюцца простыя і складаныя рэчывы?

Малайцы, усе справіліся, бачу веды ў вас добрыя. Аднак, дзе ж мае памочнікі? Нешта з імі здарылася.

3.Пастаноўка праблемнага пытання.

 

САВА: Дзень добры, сябры! Прабачце за тое, што спазнілася. Мы з Бернардам Куртуа працавалі ў лабараторыі, вывучалі з’явы розныя. На сталах было шмат шклянак, прабірак з нейкімі рэчывамі, а на плячы ў Куртуа сядзеў любімы кот. Раптам ён як скокне, дзве колбы і зваліліся. Змесціва змяшалася, сталі падымацца клубы фіялетавай пары, я вельмі спалохалася. А праз пару хвілін, калі ўсе асела, мы ўбачылі крышталі з металічным бляскам. Не разумею – што гэта было?

4.Вывучэнне новага матэрыялу.

ВОРАН: Добры дзень, паважаныя вучні. Колькі разоў я казаў табе, Сава, што неабходна выконваць правілы бяспечных паводзін. Каб ты мяне уважліва слухала, гэтага не здарылася бы. А вы, дзеці, умееце праводзіць хімічныя доследы? Давайце праверым. У вас на сталах ляжаць інструкцыі аб тым, што неабходна зрабіць, памятайце пра правілы бяспечных паводзін. Пасля выканання доследу неабходна будзе растлумачыць што вы назіралі і якая гэта была з’ява.

(Вучні выконваюць доследы прапанаваныя ў інструкцыў №1 і даюць тлумачэнні).

ВОРАН: Да якіх вынікаў мы прыйшлі: з’явы бываюць фізічныя і хімічныя. Пры фізічных з’явах адбываецца змяненне формы, агрэгатнага стану, але не ўтвараюцца новыя рэчывы. Пры хімічных з’явах адбываецца ператварэнне адных рэчываў у другія.

ВОРАН: А цяпер звернемся да камп’ютэра. Адкрыйце тэму №1, урок 1, старонка 14 праграмы Кірыла і Міфодыя. Праглядзіце відэафрагменты і адкажыце на пытанні старонак 15-21. Не забывайце, што азначэнні трэба запісаць у сшыткі.

ВОРАН: Мудрасць Усходу гаворыць: “Веды без прымянення – бы хмары без дажджу”. Сябры, вам неабходна выканаць лабараторны дослед №3  і запоўніць пункты 1,2,3 у сшытках для лабараторных доследаў. Памятайце пра правілы бяспечных паводзін.

       Зрабілі? Малайцы! А цяпер выканайце вопыты прапанаваныя ў інструкцыі №2. Растлумачце вашы назіранні. Па якіх прыкметах можна меркаваць, што адбылася хімічная рэакцыя? Запоўніце пункт 4 лабараторнага доследу. (Вучні выконваюць заданні і даюць тлумачэнні).

САВА: І я ўжо ведаю прыкметы хімічных рэакцый. Гэта: вылучэнне газу, выпадзенне або растварэнне асадку, змяненне колеру, з’яўленне паху, вылучэнне святла і цеплыні. Але сябры магчыма стаміліся і неабходна зрабіць фізкультхвілінку.

ВОРАН: А цяпер зноў звернемся да камп’ютэра. Адкрыйце старонку 22. Паўтарыце прыкметы хімічных рэакцый, праглядзіце відэафрагмент з часткі “галоўнае на уроку” і выканайце заданні на старонках 23 і 24.

САВА: Пачакайце, колбы доўгі час разам стаялі на стале і нічога не адбывалася, мне хто – небудзь растлумачыць, што ж усё ж такі здарылася ў лабараторыі?

ВОРАН: Сябры, для таго, каб дапамагчы Саве ўсе зразумець, неабходна дадаткова звярнуцца да старонкі  № 67 падручніка. Прачытайце ўважліва пункт “Умовы праходжання хімічных рэакцый”, а ў сшыткі выпішыце або складзіце схему гэтых умоў.

     Давайце праверым, што у вас атрымалася. А цяпер растлумачце Саве яе здарэнне.

(калі колбы зваліліся – рэчывы судакрануліся і пачалася рэакцыя аб чым сведчыць  утварэнне новага рэчыва, спачатку ў выглядзе пары фіялетавага колеру, а потым асеўшых крышталяў з металічным бляскам).

 

САВА: Вялікі дзякуй! Я ўсё зразумела. Палячу, раскажу Бернарду Куртуа. Да пабачэння, сябры!

5.Выніковы кантроль.

ВОРАН: Спадзяюся, што Сава нічога не наблытае. А вы таксама ўсё зразумелі і запомнілі? Давайце праверым. Закрыйце праграму і выканайце тэст. Жадаю поспехаў.

     Малайцы. Цяпер і мне пара ўжо ляцець, справы чакаюць. Да пабачэння, сябры!

6. Рэзюме. Рэфлексія.

 Сёння мы з вамі вывучылі фізічныя і хімічныя з’явы, прыкметы хімічных рэакцый. Вы ўжо ўмееце тлумачыць залежнасць праходжання хімічных рэакцый ад знешніх умоў і рабіць вывады з праведзеных назіранняў. Добра працавалі на ўроку ……… . Адзнакі будуць на наступным уроку, з улікам выканання тэсту. Мне хацелася б, каб вы падзяліліся сваімі ўражаннямі аб уроку. Давайце прадставім вашу работу  ў выглядзе прыкмет хімічнай рэакцыі. Калі вам было цікава, вы зразумелі матэрыял, то прымацуйце свае зорачкі ўнізе нашай прабіркі. Будзем лічыць, што вашы веды, як крышталічны асадак, моцныя і трывалыя. Калі на ўроку вы адчувалі складанасці пры рабоце з матэрыялам, з праграмай, ваш настрой быў сапсаваны, замацуйце зорачкі ў сярэдняй частцы прабіркі. Будзем спадзявацца, што вадкасць ператварыцца ў цвёрдае рэчыва і вашы веды стануць трывалымі. Калі вы стаміліся на ўроку, у вас засталося шмат пытанняў па новай тэме, або вы не жадалі працаваць, замацуйце зорачкі ў верхняй частцы прабіркі. Вялікі дзякуй!

7. Дамашняе заданне: § 14, пытанні 1-7, дадаткова дамашні эксперымент.

                                                                                                                             Інструкцыя 1.

 

1. Нагрэйце ў лыжачцы для спальвання рэчываў невялікі кавалак парафіну. Затушыце спіртоўку. Якія змяненні адбываюцца з парафінам у лыжачцы.
2. Унясіце ў полымя спіртоўкі медный дрот. Пачакайце хвілінку, пакуль ён ахалодзіцца і паспрабуйце падрапаць нажом. Адзначце прыметы, якія адбываюцца. Аб чым яны сведчаць?
3. У прабірку з блакітным растворам медзь(II)-сульфату (CuSO₄) прыліце крыху празрыстага раствору натрый-гідраксіду(NaOH). Адзначце змяненні.
4. У ступцы знаходзіцца невялікая колькасць кухоннай солі. Разатрыце яе песцікам. Якая з’ява пры гэтым назіраецца.

Вынікі назіранняў запішыце ў табліцу:

Назва доследу	Прыкметы з’явы	З’ява
Награванне парафіну
Награванне меднага дроту
Узаемадзеянне  медзь(II)-сульфату (CuSO4) з натрый-гідраксідам(NaOH)
Здрабненне солі

Інструкцыя 2.

1. У прабірку з празрыстым растворам барый(II)-хларыду (BaCl₂) асцярожна прыліце крыху разбаўленай сернай кіслаты (H₂SO₄). Адзначце змяненні.
2. У прабірку з блакітным асадкам медзь(II)-гідраксіду(Cu(OH)₂) асцярожна прыліце крыху раствору сернай кіслаты (H₂SO₄). Што пры гэтым назіраеце?
3. 3. Запаліце спіртоўку. Асцярожна паднясіце бліжэй руку. Што вы адчуваеце? Якія прыкметы сведчаць аб тым, што ідзе хімічная рэакцыя?
4. У ступцы змяшайце крыху кальцый-гідраксіду(Ca(OH)₂) і амоній-хларыду(NH₄Cl). Асцярожна разатрыце змесціва і панюхайце. Вынікі назіранняў запішыце ў табліцу.

Назва доследу	Прыкметы, якія адбываюцца
Узаемадзеянне барый(II)-хларыду (BaCl2) з сернай кіслатой (H2SO4)
Узаемадзеянне медзь(II)-гідраксіду(Cu(OH)2) з сернай кіслатой (H2SO4)
Гарэнне спіртоўкі
Узаемадзеянне кальцый-гідраксіду(Ca(OH)2) і амоній-нітрату(NH4Cl).

Тэма: З’явы фізічныя і хімічныя. Прыкметы хімічных рэакцый.

Узровень 1.

1. Плаўленне металаў можна аднесці да хімічнай рэакцыі:

а)так;

б)не.

2. Вылучэнне газу сведчыць аб тым, што адбылася:

а) фізічная з’ява;

б) хімічная з’ява.

Узровень 2.

3. З’явы, пры якіх адбываецца змяненне формы, агрэгатнага стану, але не ўтвараюцца новыя рэчывы:

а) хімічныя з’явы;

б) фізічныя з’явы.

4. Да ўмовы праходжання хімічнай рэакцыі можна аднесці:

а) судакрананне рэчываў;

б) здрабненне рэчыва.

Узровень 3.

5. З наступнага пераліку адзначце толькі фізічныя з’явы:

а) утварэнне інею;

б) гарэнне бенгальскіх агнёў;

в) раскладанне цукру;

г) свячэнне месяца;

д) выпарванне солі на саляным возеры.

6. З наступнага пераліку адзначце толькі хімічныя з’явы:

а) дзеянне воцатнай кіслаты на мармур;

б) іржавенне цвіка;

в) у шклянку з вадой апусцілі некалькі крышталяў марганцоўкі, вада стала цёмна-фіялетавага колеру;

г)выбух навагодняй хлапушкі;

д) гарэнне электрычнай лямпачкі.

Узровень 4.

7. Якія ўмовы неабходна стварыць, каб пачарненне меднай манеты адбывалася хутчэй:

а) апусціць яе ў ваду;

б) нагрэць у герметычна закрытай пасудзіне;

в) награваць над адкрытым полымем.

8. Выберыце правільныя сцвярджэнні:

а) вылучэнне пузыркоў газу пры кіпячэнні вады з’яўляецца прыкметай хімічнай рэакцыі;

б) пры ўключэнні электранагравальніка спіраль нагрэлася і стала чырвонай – гэта сведчыць аб праходжанні хімічнай рэакцыі;

в) да фізічных з’яў можна аднесці зацвярдзенне шкляных вырабаў пры іх вытворчасці.

Узровень 5.

9. Пры рабоце рухавіка ўнутранага згарання адбываецца згаранне бензіну. Газ, які ўтвараецца, вядзе да руху поршняў у цыліндрах. Якія з’явы адбываюцца ў час работы рухавіка? Растлумачце свой адказ.